Nhằm biểu dương, tôn vinh đội ngũ cán bộ làm khoa học và công nghệ (KH & CN) cũng như tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các thành tựu KH & CN, đồng thời nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của KH & CN; Động viên thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh sinh viên (HSSV) say mê nghiên cứu khoa học (NCKH), góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ nhân lực KH & CN trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, với lý do đó, Bộ KH & CN đã đề xuất Chính phủ trình Quốc Hội thông qua Luật KH & CN năm 2013 tại kỳ họp thứ 5 Quốc Hội khóa XIII vào ngày 18/6/2013, trong đó quy định ngày 18/5 là ngày KH&CN Việt Nam.
Sở dĩ Quốc hội chọn ngày 18/5 là ngày KH & CN Việt Nam là vì ngày này gắn với một sự kiện lịch sử. Ngày 18/5/1963, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến dự và phát biểu tại Đại hội lần thứ Nhất của Hội phổ biến Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, do đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ đạo. Bác nói: “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động, không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi”. Trong lời nói ngắn gọn này, Bác đã chỉ rõ nguyên lý, mục tiêu và sứ mệnh cao cả của KH & CN.
Trên thế giới, hầu hết các nước phát triển đều có ngày khoa học hoặc tuần khoa học quốc gia. Ở Mỹ có Ngày KH Quốc gia trẻ cách đây hơn 100 trăm năm. Ở Úc có Tuần lễ khoa học quốc gia được tồ chức lần đầu tiên vào năm 1998,… Các sự kiện như vậy đã thu hút hàng triệu người tham gia với hàng nghìn sự kiện diễn ra.
Bộ KH & CN coi năm 2014 là năm “hành động” của ngành khoa học, nhằm xây dựng hoàn thiện, đồng bộ hệ thống các văn bản dưới luật để tạo điều kiện tối đa cho KH & CN có những bước phát triển nhảy vọt, đóng góp thiết thực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Việc tổ chức Ngày KH & CN không chỉ như “liều thuốc” kích thích tinh thần sáng tạo trong đội ngũ những người làm khoa học nói riêng, mà còn góp phần lan tỏa không khí đổi mới trong tư duy làm khoa học của thế hệ trẻ, huy động và giải phóng nguồn lực chất xám trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Các trường đại học, cao đẳng, viện nghiên cứu trong cả nước có các hoạt động sôi nổi hưởng ứng Ngày KH & CN Việt Nam.