Giáo dục và đào tạo Việt Nam đang tiến hành đổi mới toàn diện và đồng bộ theo hướng “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học.Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh” [15, tr 43] nhằm đào tạo con người Việt Nam tự chủ, năng động, sáng tạo có năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề: “bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề” [14, tr 64].
Đổi mới phương pháp dạy học được coi là nhiệm vụ quan trọng của toàn bộ giáo viên và sinh viên các trường đại học sư phạm (ĐHSP), nhất là dạy học các môn nghiệp vụ sư phạm trong đó có môn Giáo dục học.
Do sự biến động nhanh chóng của thực tiễn giáo dục phổ thông trong thời kỳ đổi mới hiện nay, đặc biệt về nhân cách, về cách ứng xử tình huống khẩn cấp, việc dạy học môn Giáo dục học càng cần thiết phải gắn chặt với thực tiễn nhà trường phổ thông-môi trường hoạt động của sinh viên sư phạm khi ra trường. Dạy học môn Giáo dục học càng cần phải dạy cho sinh viên cách tư duy, tư duy sư phạm, dạy cho họ các kỹ năng nghề nghiệp, mà cốt lõi là kỹ năng phát hiện và giải quyết những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn giáo dục ở nhà trường phổ thông.
Đổi mới phương pháp dạy học là một phương pháp rất hữu ích được ứng dụng nhiều trong quá trinh dạy học ở các trường đại học sư phạm hiện nay, chủ yếu là sử dụng tình huống sư phạm trong quá trình dạy học giúp cho sinh viên giải quyết tình huống sư phạm về công tác giáo dục phẩm chất nhân cách học sinh ở trung học phổ thông, tạo cơ hội cho họ áp dụng tri thức hiểu biết về lĩnh vực công tác này vào việc giải quyết những vấn đề của thực tiễn giáo dục học sinh ở trung học phổ thông. Từ đó hình thành và phát triển cho họ khả năng phát hiện và giải quyết vấn đề của công tác giáo dục học sinh - mục tiêu hàng đầu của việc đào tạo sinh viên trở thành người giáo viên trung học phổ thông.
Về lý luận, sử dụng tình huống su phạm trong quá trình dạy học ở các trường ĐHSP được coi là một loại hình, một phương pháp dạyhọc tích cực có khả năng bồi dưỡng cho sinh viên năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng này đã và đang được nghiên cứu, ứng dụng trong quá trình dạy học ở các trường ĐHSP hiện nay. Đặc biệt, cho sinh viên giải quyết tình huống sư phạm về công tác giáo dục phẩm chất nhân cách học sinh ở trung học phổ thông (THPT) tạo cơ hội cho họ áp dụng tri thức hiểu biết về lĩnh vực công tác này vào việc giải quyết những vấn đề của thực tiễn giáo dục học sinh ở THPT. Từ đó hình thành và phát triển cho họ khả năng phát hiện và giải quyết vấn đề của công tác giáo dục học sinh-mục tiêu hàng đầu của đào tạo sinh viên trở thành người giáo viên THPT. Về thực tiễn, ý thức được tầm quan trọng của xây dựng và sử dụng tình huống sư phạm trong dạy học, nhiều giáo viên đã nghiên cứu và thử nghiệm việc xây dựng và sử dụng tình huống sư phạm trong quá trình dạy học môn Giáo dục học. Tuy nhiên, phương pháp dạy học này chưa được chú trọng đúng mức ở các trường ĐHSP hiện nay. Nói chung, dạy học ở ĐHSP, vẫn là lối truyền thụ một chiều từ giáo viên đến sinh viên; sinh viên bị đặt vào vị thế thụ động trong học tập, thiếu cơ hội tiếp cận với thực tiễn giáo dục ở nhà trường phổ thông, thiếu cơ hội rèn luyện các kỹ năng nghề nghiệp cần thiết, nhất là kỹ năng phát hiện và giải quyết vấn đề trong công tác giáo dục học sinh. Thành thử, việc đúc rút được những kinh nghệm về xây dựng và sử dụng tình huống sư phạm nhằm nâng cao hiệu quả quá trình dạy học chuẩnbị cho sinh viên làm công tác giáo dục học sinh ở THPT trong các truờng ĐHSP hiện nay đang trở thành một yêu cầu cấp bách. Hệ thống lý luận về tình huống sư phạm, về xây dựng và sử dụng tình huống sư phạm được biên soạn trên cơ sở kế thừa kinh nghiệm của các nhà giáo dục trong nướcvà trên thế giới về vấn đề này.Vì vậy, cuốn sách được biên soạn trên cơ sở kế thừa kinh nghiệm của các nhà giáo dục trong nước và trên thế giới về vấn đề này. Riêng hệ thống 281 tình huống sư phạm đã được xây dựng (Chương 3) dưới sự đóng góp công sức của nhiều giáo viên, cán bộ quản lý các sở Giáo dục và Đào tạo, các trường Trung học phổ thông và sinh viên sư phạm với mong muốn góp phần nhỏ bé vào việc đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo sư phạm hiện nay.
Hy vọng cuốn sách này giúp cho Giảng viên và Sinh viên học được nhiều điều bổ ích, giúp tư duy nhanh, tìm hiểu và giải quyết vấn đề đúng đắn và nhanh chóng.
Địa chỉ: Trung tâm Thông tin Thư viện trường CĐ VHNT Nghệ An _ Tầng 2.
Đặng Thìn