Dân số Nghệ An hơn 3 triệu người, đứng thứ tư cả nước, với nhiều dân tộc cùng sinh sống lâu đời (Kinh, Thái, Thổ, Khơ Mú, H’Mông, Ơ Đu). Theo số liệu Cục Thống kê Nghệ An năm 2014, Nghệ An có 1.953.101 lao động, chiếm hơn 64% dân số toàn tỉnh, đạt ngưỡng cơ cấu dân số vàng. Hàng năm, tỉnh Nghệ An có hơn 3 vạn người bước vào độ tuổi lao động. Xét về cơ cấu, lực lượng lao động phần lớn là trẻ và sung sức, đồng nghĩa với việc tỉnh đang có thị trường nguồn lao động dồi dào, giá rẻ, có sức hấp dẫn đầu tư. Tuy nhiên, mới chỉ có 15.6% tổng số lao động được qua đào tạo chuyên môn kỹ thuật, tập trung vào một số nghề như sửa chữa xe có động cơ, lái xe, may mặc, điện dân dụng, điện tử,... các ngành nghề còn lại có rất ít lao động đã qua đào tạo. Vì vậy, có thể nói trình độ chuyên môn và nghề nghiệp của lực lượng lao động Nghệ An đang còn bất cập, chưa đáp ứng được đòi hỏi đặt ra của thị trường lao động.

 

Với truyền thống đấu tranh giải phóng dân tộc, chinh phục, cải tạo thiên nhiên và xã hội, Nghệ An có một bề dày văn hóa lịch sử, kho tàng văn hóa kiến trúc, phong cách sống mang bản sắc con người xứ Nghệ. Hiện nay, trên mảnh đất này có nhiều công trình, di tích lịch sử lưu danh các lãnh tụ, anh hùng, danh nhân lịch sử, khoa bảng, các nhà khoa học, nhà văn hóa nổi tiếng như: Mai Hắc Đế, Phan Bội Châu, Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai, thi sĩ Hồ Xuân Hương. Đặc biệt, hệ thống di tích gắn liền với thời niên thiếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới đã được Chính phủ công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia hạng đặc biệt.

- Khu di tích Kim Liên: gắn với thời niên thiếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh và gia đình.

- Thành Cổ Nghệ An được xây dựng năm 1804 dưới triều Gia Long, năm 1831 được xây dựng bằng đá có 3 cửa: cửa Tiền, cửa Tả, cửa Hữu. Đây là chứng tích ghi lại nhiều sự kiện lịch sử gắn liền với triều đại nhà Nguyễn và lịch sử chống Pháp của nhân dân Nghệ An.

- Làng Vạc: Là di chỉ khảo cổ thuộc xã Nghĩa Hoà, huyện Nghĩa Đàn. Di chỉ Làng Vạc được phát hiện vào năm 70 và qua các đợt khai quật, tìm kiếm các nhà khảo cổ học đã thu thập được hàng trăm, hàng ngàn hiện vật văn hoá đồ đồng tiêu biểu cho thời kỳ Đông Sơn, cách đây khoảng 2500 - 2000 năm.

- Khu di tích Mai Hắc Đế: Ở huyện Nam Đàn, nằm trong quần thể du lịch núi Đụn, hiện có 3 hạng mục tiêu biểu đó là: đền thờ Mai Hắc Đế, lăng mộ Mai Hắc Đế và mộ mẹ vua Mai.

- Đền Cuông - An Dương Vương: Cách thành phố Vinh chừng 30 km về phía Bắc, theo quốc lộ 1A, ngôi đền nằm bên sườn núi Mộ Dạ (còn có tên là Dạ Muỗi), là nơi thờ Thục Phán An Dương Vương cùng với truyền thuyết cây nỏ thần. Hàng năm, vào dịp 15 tháng 02 âm lịch, lễ hội đền Cuông được nhân dân tổ chức trọng thể.

- Di tích đền Hồng Sơn, Chùa Cần Linh, núi Quyết, Phượng Hoàng- Trung Đô, đền Quang Trung, di tích thành Cổ Vinh, khu di tích Bến Thuỷ và di tích đền Ông Hoàng Mười.

Thành Cổ Nghệ An

Nghệ An có 24 lễ hội đặc trưng gắn liền với sinh hoạt cộng đồng, lễ hội mang màu sắc âm hưởng dân gian, phản ánh cuộc sống và tâm nguyện của người dân về cuộc sống. Lễ hội ở Nghệ An tổ chức trải dài trong năm, trong đó tập trung nhiều vào đầu năm (tính theo âm lịch), gắn với ngày hội mùa màng, lễ tết của từng vùng, từng dân tộc, lễ hội tưởng nhớ các vị anh hùng đã có công bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Một số lễ hội đã thu hút đông đảo khách thập phương như lễ hội đền Cờn, lễ hội đền Cuông, lễ hội Vua Mai, lễ hội đền Hoàng Mười, lễ hội Hang Bua, …

Lễ hội đền Vua Mai

Cùng với các lễ hội truyền thống, các sản phẩm và làng nghề thủ công truyền thống trên đất Nghệ An rất phong phú, đa dạng và lâu đời. Làng nghề ở đây gắn liền với phong tục tập quán, tâm linh và sinh hoạt cộng đồng của người dân tại các thôn làng, gắn liền với giếng nước, đình làng nên nhiều làng vẫn còn gìn giữ, lưu truyền nghề qua nhiều thế hệ. Các ông Tổ, cụ Tổ làng nghề được dân làng vinh danh xây dựng các đình, đền, miếu thành Hoàng làng để tôn thờ. Hàng năm đến dịp là tổ chức thờ cúng để tưởng nhớ công lao của họ đã giúp dân làng có nghề làm ăn sinh sống như: Nghề đan nứa trúc ở Xuân Nha (Hưng Nguyên); nghề rèn ở Nho Lâm; chạm trổ đá Diễn Bình; dệt Phường Lịch (Diễn Châu); làm gốm gia dụng bằng tay và bàn xoay ở Viên Thành (Yên Thành); nghề dệt thổ cẩm, nghề thêu đan của đồng bào các dân tộc Thái, H'Mông... Tuy nhiên, do thời gian và tác động của nhiều biến cố lịch sử, một số làng nghề đã và đang mai một.

Nghệ An đã lựa chọn một số làng nghề đủ tiêu chí xếp loại làng nghề.

- Làng đan nứa trúc Xuân Nha -Hưng Nguyên.

- Nghề dệt thổ cẩm - Quỳ Châu

- Làng rèn Nho Lâm - Diễn Châu

- Làng đục - chạm trổ đá ở Diễn Bình - Diễn Châu

- Làng nồi đất - Trù Sơn - Đô Lương

- Làng nghề mây tre đan - Nghi Lộc.

- Làng nghề nước mắm Vạn Phần - Cửa Hội

Làng nghề dệt thổ cẩm tại huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An

Không chỉ có vậy, Nghệ An còn có nhiều di sản văn hóa phi vật thể có giá trị như văn học dân gian, âm nhạc dân gian, múa dân gian, các phong tục, tập quán, lễ hội, văn hóa ẩm thực, … Trong đó, Dân ca Ví, Giặm là một tài sản tinh thần quý báu của nhân dân lao động vùng Nghệ Tĩnh, góp phần làm nên bản sắc văn hóa và cốt cách của con người xứ Nghệ. Ngày 27 tháng 11 năm 2014, dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Di sản thiên nhiên và di sản văn hoá của Nghệ An mang theo những đặc trưng nhất định. Là tỉnh có nguồn tài nguyên tự nhiên phong phú, đa dạng như một Việt Nam thu nhỏ, bao gồm cả biển, hải đảo, sông ngòi, rừng, núi, hang động, thác nước và nhiều cảnh quan, danh lam thắng cảnh đẹp có thể khai thác phát triển các loại hình du lịch như du lịch sinh thái, tham quan, nghiên cứu, nghỉ dưỡng, tắm biển, thể thao, leo núi.... Đặc biệt hàng ngàn di tích lịch sử - văn hoá và hàng trăm lễ hội, phản ánh bề dày văn hóa lịch sử xã hội xa xưa của mảnh đất văn vật .

Nếu biết khai thác tích cực, có hiệu quả, các giá trị độc đáo của di sản thiên nhiên và di sản văn hoá thì chắc chắn văn hóa - du lịch Nghệ An trở nên có nhiều lợi thế và chính đó là một thành tố quan trọng làm nên “thương hiệu” văn hoá - du lịch Xứ Nghệ.